Kornelis ter Laan

Een veelzijdig en productief man

Een bekende naam in de geschiedenis van Slochteren is Kornelis ter Laan. 
De Groninger taalkundige en politicus wordt op 8 juli 1871 geboren aan de Groene Dijk in Slochteren. In zijn jeugd zit hij onder andere op de Slochter school van meester Jager, de Franse school in Hoogezand en de RHBS in Sappemeer. In 1890 wordt hij zelf aangesteld als onderwijzer in Sappemeer. Na er even uit te zijn geweest vanwege zijn diensttijd gaat hij verder in het onderwijs. Hij wordt in 1895 zelfs hoofd van de lagere en U.L.O.-school in Sluis in Zeeuws-Vlaanderen. 
Ter Laan is een veelzijdig en productief man. In 1898 krijgt hij dezelfde functie in Delft en wordt hij bovendien directeur van de gemeentelijke handelscursus. In 1901 horen we weer van hem in het noorden des lands. Hij wordt in 1901 voor het district Hoogezand (waar Slochteren ook deel van was) als lid van de Tweede Kamer gekozen. Vier jaar later wordt hij het eerste S.D.A.P.-raadslid van Den Haag en in 1914 de eerste ‘rooie’ burgemeester van Zaandam. Tot 1937 is hij actief als burgemeester en kamerlid.

De Grunneger Toal

In Groningen is hij ook heel bekend wat de Groninger taal en folklore betreft. Bijgestaan door zijn vrouw Ida Groen, schrijft hij vele boeken. Een paar van de bekendsten zijn het ‘Nieuw Groninger Woordenboek’ uit 1929 en de Groninger Encyclopedie deel I (1954) en deel II (1955). Hij heeft dus een belangrijke invloed op de Groninger grammatica. In 1930 wordt hij bovendien voorzitter van het de Algemene Vereniging 'Grunnen'. Hij vervult deze rol meer dan een kwart eeuw, tot 1961. De vereniging die al in 1918 was opgericht had al belangrijkste doel: "het in stand houden, bevorderen en verspreiden van het Groninger dialect en de zeden, gewoonten, folklore en geschiedenis van de provincie Groningen". In 1949 wordt hij redacteur van ‘Dörp en Stad’, het Groninger maandblad, ontwikkeld voor en door de eerder genoemde vereniging. Tot en met 1961 is hij voorzitter van het Volkskundig Genootschap.

Ereburger

Wanneer Kornelis ter Laan 80 wordt (in 1951), wordt hij in zijn geboorteplaats Slochteren benoemd als ereburger van de gemeente. Het Groninger Genootschap biedt hem zelfs een monument aan. In de stenen kolom is zijn naam 'K. ter Laan' gegrift. Ernaast staat een stenen bank met een eikenhouten zitting. 
Ook ontvangt hij van Prins Bernard de Zilveren Anjer voor de vastlegging van het streekeigene in Groningen. Bovendien wordt er een prijs naar hem genoemd, de 'K. ter Laan Prijs' van de Stichting 't Grunneger Bouk. Mensen en instellingen die een belangrijke rol hebben gespeeld op het gebied van de Groninger taal en cultuur ontvangen deze prijs sinds 1985.

     Afbeelding 1: Portret van Kornelis ter Laan
Afbeelding 2: de MULO te Hoogezand, foto omstreeks 1900
Afbeelding 3: ter Laan bij het monument Kornelis ter Laan

In 1963 overlijdt Kornelis ter Laan. In onze bibliotheek vindt u een aantal boeken van zijn hand en over hem, in te zien op de studiezaal.

      Afbeelding 1: Hoezen van Gruindiek
Afbeelding 2: Een mens komt dagen te kort : over Kornelis ter Laan (1871-1963)
Afbeelding 3: Aardrijkskundig woordenboek van Nederland