Broninformatie

Het Historisch Archief Midden-Groningen beschikt over veel historische bronnen. Om de juiste bronnen te vinden kunnen onderstaande onderwerpen u helpen.
De gemeente Midden-Groningen is op 1 januari 2018 ontstaan door samenvoeging van de gemeenten Hoogezand-Sappemeer, Menterwolde en Slochteren. En ook deze gemeenten hebben weer voorgangers. Dat betekent dat ook onze archieven op deze manier zijn ingedeeld. Meer informatie over de rechtsvoorgangers van de drie fusiegemeenten vindt u hier.

AVG

Een groot deel van onze collectie is openbaar en kosteloos voor iedereen raadpleegbaar, deels online en anders in onze studiezaal. Helaas geldt voor sommige archieven een openbaarheidsbeperking, meestal in verband met privacygevoelige gegevens van nog levende personen. In verband met de Algemene Verordenng Gegevensbescherming (AVG) moeten wij nog voorzichtiger omgaan met het laten zien van archiefstukken die jonger zijn dan 110 jaar.

Wilt u toch niet-openbare stukken inzien, dan kunt u daarvoor een verzoek met redenen daartoe indienen. 

Algemene archiefbronnen

In bepaalde archiefbronnen kunt u informatie over de meest uiteenlopende onderwerpen vinden. Voorbeelden hiervan zijn:

  • Verslagen van de toestand van de gemeente
  • Notulen van de vergaderingen van de Gemeenteraad of van de Burgemeester en Wethouders
  • Series ingekomen- en uitgaande stukken of correspondentie
  • Krantencollecties
  • Bibliotheek

Probleem is vaak hoe vind je in deze vaak grote bestanden de gewenste informatie. Inmiddels is een groot deel van de archiefbronnen gedigitaliseerd of komt online beschikbaar. Maar naast de algemene zoekmachine en databases bewijzen oudere analoge toegangen als indexen en klappers nog steeds hun dienst.

Bronnen voor familie onderzoek

Akten van de burgerlijke stand

Voor genealogisch onderzoek vormen de archieven van de Burgerlijke Stand een belangrijke bron. Voor het openbaar maken van de geboorte-, trouw- en overlijdensakten hanteren wij de volgende termijnen:

  • geboorteakten: ouder dan 100 jaar;
  • trouwakten: ouder dan 75 jaar;
  • overlijdensakten: ouder dan 50 jaar.

De openbare akten van de burgerlijke stand kunt u in de studieruimte in Hoogezand raadplegen.

Een groot deel van de openbare akten van de burgerlijke stand van de voormalige gemeenten Hoogezand, Sappemeer, Windeweer en Hoogezand-Sappemeer kunt u inmiddels ook op deze website raadplegen. Alle openbare akten zijn bovendien via de website AlleGroningers raadpleegbaar.

Bevolkingsregisters en gezinskaartenregisters

De bevolkingsregisters en het gezinskaartenregister zijn openbaar na 100 jaar. Ook bevolkingsregisters en gezinskaarten kunnen bijzondere persoonsgegevens zoals religieuze overtuiging bevatten. Ook hierbij zal door onze medewerkers worden gelet op de mogelijke aanwezigheid van privacygevoelige informatie.

In de bevolkingsregisters zijn alle personen op hun woonadres ingeschreven. In de gezinskaartenregisters zijn alle gezinnen alfabetisch op familienaam geordend. Met behulp van een alfabetische toegang op familienaam (klappers) zijn de gegevens in de bevolkingsregisters toegankelijk. Een aantal registers uit de archieven van de voormalige gemeenten Hoogezand en Sappemeer zijn inmiddels ook via de website doorzoekbaar. De bevolkingsregisters van de voormalige gemeente Meeden van voor 1880 zijn door brand verwoest.

De volgende vragen zouden beantwoord kunnen worden met informatie uit bevolkingsregisters en gezinskaarten:

  • waar woonden mijn voorouders?
  • hoe vaak verhuisden zij?
  • welke beroepen oefenden zij uit?
  • hoeveel kinderen hadden zij?
  • hadden zij personeel in dienst?
  • waar en wanneer zijn zij geboren?
  • waar en wanneer zijn zij getrouwd?
  • waar en wanneer zijn zij overleden?

Persoonskaarten

Van alle (voormalige) gemeenten zijn persoonskaarten aanwezig in ons archief. Helaas zijn de persoonskaarten die bij ons aanwezig zijn nog niet openbaar. Deze zijn pas openbaar na 100 jaar.

Speciale bevolkingsregisters

Naast de 'gewone' bevolkingsregisters treffen wij onder andere een tweetal speciale registers aan:

  • schippersregisters: tussen 1880 en 1930 werd de varende bevolking in schippersregisters bijgehouden. Bij ons zijn onder andere aanwezig:
    • Hoogezand, 1900-1930
    • Slochteren, 1880-1909
      NB: ook hierbij geldt een opbaarheidsbeperking van 100 jaar
  • kostganger- en dienstboderegisters: tussen 1850 en 1909 werden er om de 10 jaren in vrijwel alle gemeentes kostganger- en dienstboderegisters aangelegd

Bronnen voor huizen onderzoek

Bouwvergunningen

Bouwvergunningen worden door de gemeenten verleend sinds de invoering van de Woningwet 1901. Iedereen die een huis wilde bouwen of verbouwen, moest na 1901 een vergunning aanvragen. Bij de aanvraag behoorde ook een tekening van het te bouwen huis of de verbouwing. In vele gevallen is de tekening niet bewaard. Alleen de bouwvergunningen van de gemeente Hoogezand zijn ook via onze website raadpleegbaar. Er zijn aparte inventarissen op de bouwvergunningen aanwezig.

Kadastrale administratie

Het kadaster werd in 1832 ingevoerd om belasting op onroerend goed te kunnen heffen. Elke gemeente werd opgedeeld in kadastrale secties en daarbinnen in percelen. In de kadastrale legger is van elk perceel aangegeven: wie de eigenaar was, hoe het gebruikt werd (weiland, bouwland, huis en erf, boomgaard etc.), hoe groot het was en in welk belastingtarief het viel. Alle veranderingen werden nauwkeurig bijgehouden, zodat van elk perceel de geschiedenis is te volgen.
Verschillende kadastrale kaarten zijn ook via de beeldcollectie in te zien.

Bronnen voor onderzoek naar bedrijven

Hinderwetvergunningen

Een belangrijke bron voor onderzoek naar de geschiedenis van bedrijven vormen de Hinderwetvergunningen. In 1875 werd de Fabriekswet van kracht, vanaf 1896 bekend als de Hinderwet. De documenten bevinden zich in de archieven van de betreffende (voormalige) gemeentes.

Verslagen van de toestand der gemeente

In de gemeenteverslagen treft u lijsten aan van in de gemeente aanwezige fabrieken, bedrijven en ambachtslieden.

Patentregisters

Van verschillende (voormalige) gemeentes zijn patentregisters bewaard gebleven, zoals van Sappemeer, Muntendam en Noordbroek. Het patentrecht was een rijksbelasting, die werd geheven op de uitoefening van vrije- of handelsberoepen. Deze belasting werd dus betaald door personen, die een winkel hadden of een tapperij, maar ook door ambachtslieden, fabrikanten, marskramers en kermisklanten.

Kranten

Als bron van onderzoek kunnen kranten bruikbaar zijn. Het Historisch Archief Midden-Groningen bewaart een aantal kranten. Een gedeelte daarvan is via deze  website online doorzoekbaar.

Raadpleegbaar zijn:

  • Het Volksblad Oost-Goorecht uit de jaren 1892, 1918, 1921-1922, 1924, 1927, 1932-1933, 1935-1941 en 1945-1946.
  • Nieuws- en Advertentieblad
  • Het Nieuwsblad uit de jaren 1941-1949 en 1954
  • Knipselkrant Hoogezand-Sappemeer uit de jaren 1970-2004
  • De Vrije Woldstreek
  • Bokkenblad
  • Tussenklappen
  • Duurswold
  • Noord-Ooster

Bibliotheek

Het Historisch Archief heeft een groot aantal boeken in de bibliotheek over de verschillende dorpen en (voormalige) gemeenten. Van boeken over dorpen en gemeenten, tot boeken over oorlog, scholen, families, scheepvaart en vele andere onderwerpen. 

Scheepsbouw en scheepvaart

Gegevens over het soort en het aantal schepen die in de 19e en het begin van de 20e eeuw op de scheepswerven in onder andere Hoogezand, Sappemeer, Zuidbroek, Muntendam, Foxhol, Westerbroek en Waterhuizen werden gebouwd kunt u vinden in de gemeenteverslagen. Gegevens over de varende bevolking zijn bewaard gebleven in de vorm van monsterrollen en overzichten van scheepvaartkapiteins.

Tweede Wereldoorlog

Het Historisch Archief beschikt over een beperkt maar interessant aantal bronnen uit de Tweede Wereldoorlog. Beschikbare bronnen zijn naast oorlogsgerelateerde stukken in overheidsarchieven: foto's, affiches, boeken en oorlogskranten. Een gedeelte van de oorlogsbronnen van de voormalige gemeente Slochteren is niet openbaar.