Een pand of locatie onderzoeken

Het Historisch Archief Midden-Groningen beschikt over een groot aantal archiefbronnen die u informatie kunnen geven over de geschiedenis van een pand of locatie. Houd er daarbij rekening mee in welke voormalige gemeente het pand zich bevindt. De benodigde archiefstukken die in de respectievelijke archieven van de voormalige gemeenten zijn opgenomen bevinden zich op onze locatie in Hoogezand.

Voor u aan uw onderzoek begint kunt u misschien ook zelf informatie verzamelen. Zo staat in de koopakte van uw huis het kadasternummer en de naam van de vorige eigenaar. Eventuele oudere akten bieden ook veel nuttige informatie.

U kunt op zoek zijn naar antwoorden op de volgende vragen:

  • Wie waren in de loop van de tijd eigenaar van het pand?
  • Wie waren de bewoners?
  • Werd er misschien een bedrijf uitgeoefend?
  • Hoe zag het pand er vroeger uit?
  • Wanneer is het gebouwd of verbouwd?

Kadaster

Informatie over eigendom vindt u vooral in het Kadaster.
Vanaf 1832 werden in de kadastrale boekhouding de opeenvolgende eigenaren van een huis geregistreerd, te beginnen met de Oorspronkelijke Aanwijzende Tafel (OAT). In dit register, waar het de situatie van 1832 betreft, zijn de namen met artikelnummers van de eigenaren te vinden. De opeenvolgende eigenaren zijn vervolgens in de leggers te traceren. Helaas beschikt het Historisch Archief voor wat de voormalige gemeente Sappemeer betreft alleen nog maar over de kadastrale leggers vanaf 1878. De bestanden van de andere gemeentes (Hoogezand, Slochteren, Meeden, Muntendam, Noordbroek en Zuidbroek) zijn vrijwel compleet. Om een inzicht te krijgen in de kadastrale grenzen en de ligging ten opzichte van andere percelen kan de kadastrale kaartencollectie geraadpleegd worden.

Kadastrale informatie kan voor een deel ook digitaal gevonden worden. Zo kunt u via HISGIS kaarten met daarachter informatie raadplegen. Kadastrale kaarten met betrekking tot Midden-Groningen zijn ook via de website van de Groninger Archieven of de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed te benaderen. 

Register van eigendomsverandering

In het archief van de meeste voormalige gemeentes is, zoals bijvoorbeeld bij Sappemeer 1811-1930, ook een register van eigendomsverandering aanwezig.

Bevolkingsregisters

Bevolkingsregisters geven een aardig beeld van de bewoning van het pand.
In de voormalige gemeente Hoogezand werden ze voor ieder dorp en buurtschap aangelegd, maar niet systematisch en consequent over de gehele periode 1850-1930. De registers werden hier onderverdeeld in Westerbroek, Foxhol, Martenshoek, Martenshoek-Kropswolde, Kropswolde, Kalkwijk, Lula, Kiel, Kiel en Nieuwe Compagnie en Winneweer. Sappemeer werd niet onderverdeeld. De bevolkingsregisters van de voormalige gemeente Slochteren, evenals die van Meeden, Muntendam, Noordbroek en Zuidbroek zijn eveneens per dorp ingericht en niet verder onderverdeeld.

Gezinskaarten

Gedurende de periode 1920-1940 hielden verschillende gemeentes binnen Midden-Groningen gezinskaarten bij. De kaarten vermelden naast de gezinssamenstelling ook de historische adressen en eventuele adreswijzigingen. De voormalige gemeente Hoogezand heeft dit niet gedaan, daar liep het bevolkingsregister tot 1930 door, waarna overgegaan werd naar het systeem van (nog niet openbare) persoonskaarten.

Bouwvergunningen

Voor een bouwhistorisch onderzoek bent u aangewezen op de bouwvergunningendossiers van de verschillende voormalige gemeenten. Van alle woningen die na 1901 (Woningwet) zijn gebouwd of verbouwd hebben de gemeentes een vergunning afgegeven. In de bouwvergunningsdossiers van de gemeente Hoogezand-Sappemeer zitten ook vergunningen die door de voormalige gemeenten Hoogezand en Sappemeer zijn verstrekt. De bouwvergunningdossiers van deze gemeenten zijn op de website raadpleegbaar en vervolgens middels het aanvraagnummer in te zien op de studiezaal. De oudste vergunningen zitten in de ingekomen en uitgaande stukken en zijn niet op de website raadpleegbaar. De bouwvergunningsdossiers van de andere gemeenten die deels in inventarissen zijn beschreven moeten op verzoek (via de website of studiezaalbeambte) apart aangevraagd worden.

Hinderwetvergunningen

Als bron kunnen ook de vervallen Hinderwetvergunningen worden gebruikt. Een hinderwetvergunning is een vergunning die je aanvraagt voor het inrichten van je (meestal) bedrijf waarbij dit nadelige gevolgen kan hebben voor het milieu (bijvoorbeeld het werken met chemische stoffen). Vanaf 1875 is het verlenen van Hinderwetvergunningen een gemeentelijke taak. Daarvoor werden vergunningen verleend door Gedeputeerde Staten.

Beeldmateriaal

Afbeeldingen van straten en woningen zijn terug te vinden in de fotocollectie van het Historisch Archief. Delen van de fotocollecties zijn opgenomen in de Beeldbank, die op de website raadpleegbaar is. Houdt er rekening mee dat foto's auteursrechtelijk kunnen zijn beschermd.

Waar te raadplegen

Vanaf 12 juli 2021 zijn alle archieven weer ondergebracht in Hoogezand.

Andere relevante bronnen:

  • Registers van nieuwe, veranderde of gesloopte gebouwen
  • Kohieren van plaats- en heemstedegeld
  • Patentregisters
  • Registers van huisnummering
  • Woningkaarten
  • Registers van omnummering
  • Adres- en telefoonboeken
  • Topotijdreis
  • Folder pandonderzoek samengesteld door archiefmedewerkers van de gemeenten, het waterschap Hunze en Aa’s en de Groninger Archieven, oktober 2020.