De foekerommelpot

Tot in de eerste helft van de twintigste eeuw liep men in onze omgeving met de foekerommelpot. De foekerommelpot – ook wel bekend onder de namen foekepot, rommelpot, koenckelpot, trekpot of brompot – is een oud volksmuziekinstrument dat stamt uit de vroege Middeleeuwen, maar met de tijd op veel plekken in vergetelheid is geraakt. Niet alleen bij ons in Midden-Groningen maakte men foekerommelpotten, in vele landen en streken was het een bekend verschijnsel. Zo kent men het instrument in Italië als cupa-cupa en in Brazilië als cuíca.

‘Foek' verwijst waarschijnlijk naar de klank die het instrument maakt. ‘Rommel' is waarschijnlijk ontstaan uit het Brabantse ‘romme' (melk). In de rommepot karnde men melk tot boter.

De foekerommelpot bestaat uit een klankkast waarover een vel gespannen is, met in het midden daarvan een gat met een rietje, welke men met een wrijvende beweging op en neer beweegt.

Voor de klankkast gebruikt men vaak een aardewerken pot of een metalen blik of emmer. Het vel is een varkensblaas en voor het rietje gebruikt men een rietstengel of bamboe stok. Door de rietstengel of stok op en neer te bewegen ontstaat het dreunende “foeke-foeke-foeke” geluid.

Liedjes en versjes

Tijdens de eerste helft van de vorige eeuw was het niet ongewoon dat kinderen tijdens Sint Maarten, Vastenavond, oudejaarsavond, in de herfst na de slacht of met Driekoningen langs de deuren gingen om een centje te verzamelen, met als tegenprestatie een lied begeleid, met de foekerommelpot.

In elke streek ontstaan liedjes. Over de omgeving Groningen treffen we het volgende lied aan, uiteraard zullen er net als tegenwoordig met Sint Maarten liedjes, meerdere varianten zijn.


 Tekening van een foekerommelpot  Liedjes voor foekerommelpot lopen.

Zelf een foekerommelpot maken

Zelf aan de gang? Dit is wat je nodig hebt:

  • Een leeg blik met uitstaande rand of een aardewerken pot met rand
  • Dunne bamboestok
  • Droge varkensblaas (als alternatief zou je een dun lapje rubber kunnen gebruiken, al heb je dan natuurlijk geen originele foekerommelpot)
  • Dun touw

Zo ga je te werk:

  • Vouw de varkensblaas in het midden om het uiteinde van het bamboestokje.
  • Zet de blaas vast om de eerste verdikking bij het tussenschot van het stokje.
  • Span de blaas over de rand van het blik of de pot met de stok in het midden.
  • Zet de blaas vast door het touw onder de rand te wikkelen en vast te knopen. Het stokje komt nu recht omhoog te staan.
  • Houd de foekerommelpot met de ene hand tegen de borst. In de andere hand wat spuug en dan met vochtige hand het stokje op en neer bewegen.

Op Internet staan verschillende filmpjes waarin wordt uitgelegd hoe je een foekerommelpot kunt maken:

Film 1

Film 2

 

Publicatiedatum: 17 april 2019
Auteur: Rachel Hiemstra

Bronnen: