Nero, een vergeten plek, maar vol herinneringen

Van de Romeinse keizer Nero heeft u misschien wel eens gehoord, maar wie herinnert zich nog het gelijknamige zwem- en visparadijs in Sappemeer?

Een stukje geschiedenis

Zwemmen is van alle tijden. Toen men in de 19e eeuw de spoorweg van Groningen naar Nieuweschans wilde aanleggen, was er zand nodig. Dat zand werd gewonnen in de nabije omgeving van de te bouwen spoorweg, waardoor er in de hele omgeving zandgaten ontstonden. Zo ontstond bijvoorbeeld het Gelingsgat (nu de Vosholen, Hoogezand) en het zandgat waar men uiteindelijk zwembad Nero in Sappemeer vestigde.

Zwemmen is alleen voor schooljongens

Lange tijd was zwemmen alleen weggelegd voor schooljongens. Aangezien er in eerste instantie geen omkleedgelegenheid bij de zandgaten was, werd het voor meisjes en volwassenen als ongepast gezien om te gaan zwemmen. Daarom werd in 1919 al de bad- en zweminrichting aangelegd bij het Foxholstermeer en ontstond de zwemvereniging Nimph.


 groep zwemmers in het bad in het Foxholstermeer.1935/1940: groep zwemmers in het bad in het Foxholstermeer.

Echtpaar gezocht, bekwaam om op te treden als Badmeester en -vrouw

Ook in Sappemeer wil men een eigen zwembad. Nero werd opgericht als een particuliere zwemvereniging in Sappemeer. Op 9 februari 1924 lezen we in het Volksblad Oost-Goorecht en omstreken dat er een Badmeester en -vrouw worden gezocht, in het speciaal een echtpaar. Iets later lezen we in de krant dat de heer en mej. Ottens worden aangesteld. Op 24 mei 1924 vindt de officiële opening plaats van het Nerobad. Na de officiële opening vonden wedstrijden snelzwemmen en snelzwemmen met hindernissen plaats. In de week van de opening is het meteen druk. 487 mannen en jongens en 168 vrouwen en meisjes komen zwemmen. Het water was fris, 15 á 20 graden, maar dat deerde de zwemmers niet.


 krantenartikel met de oproep voor een Badmeester en -vrouw.  aandeel van de Zwemvereeniging Nero uit 1924.Afbeelding 1: krantenartikel met de oproep voor een Badmeester en -vrouw.
Afbeelding 2: aandeel van de Zwemvereeniging Nero uit 1924.

Het Nerobad lag ten zuiden van de spoorlijn in Sappemeer-Oost, veel kinderen moesten dus de spoorlijn kruisen om naar het bad te gaan. Een wachthuisje met een oudere heer als klaarover moest de kinderen veilig naar de overkant loodsen. Het zwembad was te bereiken via een brug over het Borgercompagniesterdiep ter hoogte van de Middenstraat en een zandlaan die achter de strokartonfabriek van W.A. Scholten lag. Bij het zwembad aangekomen, zag men enkele badhokjes, een ruimte voor de badmeester en een paardenstal voor de kinderen.

Zwembadwol

Daar stond je dan voor je eerste zwemles. Wie weet was er een echt badpak voor je gekocht, of had je moeder of oma er eentje voor je gebreid. Zo eentje uit een echt modeblad of gewoon van een breipatroon dat je in de jaren dertig bij het LUX wasmiddel kreeg. Het zag er prachtig uit, maar kon je er ook mee zwemmen? Zwemmen kon je er zeker mee, men zwom er zelfs het kanaal mee over. Maar was het praktisch en zat het prettig? Mijn oma vertelde mij ooit het verhaal over zwemmen in haar jeugd, na de Tweede Wereldoorlog:

Er was na de oorlog van alles niets te krijgen, ook geen aardig badpak. Dus besloot mijn grootmoeder voor mij een badpak te breien, van zwembadwol, bestand tegen chloor! Het was lichtblauw en bijna tweedelig, oma had heel kunstig het bovenstuk in een puntje middenvoor met het broekje samen laten komen. Doordat ik in de oorlogsjaren twee jaar niet naar school ben geweest, was ik, eenmaal in de zesde klas een paar jaar ouder dan mijn klasgenoten en wat volgroeider dan zij. Dus op een mooie dag met elkaar naar het zwembad, met mijn nieuwe badpak, trots, het stond prachtig! Wij het water in, o jee, ik voelde het al! Het badpak ging zakken, hoe kom ik ongezien uit het water? Ik schaamde me dood! Het was een prachtig badpak, bestand tegen chloor om te zonnebaden. Maar aan oma was niet verteld dat ook zwembadwol zich volzuigt met water!

De zwemles begon in het pierenbadje bij het zandstrandje, waar je begon met ‘grondjekroepen' in kniehoog water. Om echt te leren zwemmen moest je het echte bad in. Aan de hengel maakte je je eerste echte zwemslagen, “roeien, buigen, spreid en sluit”. Tot aan de paaltjes van het echte diepe Nerobad mocht je dan. De goede zwemmers gingen daar voorbij en zwommen zo naar het einde van de plas.


 Mensen duiken zwembad Nero in.  Zwemmers in Nero omstreeks 1940.Zwembad Nero, omstreeks 1940.

Geheime ontmoetingen en ontluikende romances

Naast dat je er je eerste zwemles kreeg en er waterpolo- en andere zwemwedstrijden plaatsvonden was Nero ook een ontmoetingsplek. Het jaartal is veranderd, maar net als nu wanneer de buitenzwembaden hun deuren openen, stonden ook toen de eerste trotseerders van het nog frisse water op de eerste openingsdag van het jaar te trappelen om naar het zwembad te gaan. In de jaren veertig en vijftig zwommen jongens en meisjes vaak nog gescheiden van elkaar. Maar als je als jongen gewoon je hengel uitgooide aan de rand van het bad, dat immers ook gewoon vis bevatte, kon je toch stiekem even kijken hoe het er bij de meisjes aan toe ging. En wilde je elkaar ontmoeten, dan kon dat achter de kleedhokjes, uit het zicht van de badmeester, die vanuit zijn toren de zwemmers in de gaten hield. Maar lang alleen was je er nooit, want ook de badmeester kwam wel eens om de hoek kijken wat de jeugd daar achter de kleedhokjes allemaal uitspookte. Ook de Tuten van Instituut Hommes wisten hun weg naar Nero te vinden. De netjes geklede jongens, met stropdas en pantalon, maakten flink de blits bij de meisjes. Maar de lokale jongens lieten het daar niet bij zitten. Regelmatig ging en ze met een Tuut op de vuist.


 Een aantal leerlingen van Instituut Hommes, netjes met stropdas (alhoewel niet allemaal) en colbert.Een aantal leerlingen van Instituut Hommes, netjes met stropdas (alhoewel niet allemaal) en colbert.

Ratten!

Natuurzwembaden hadden echter een groot nadeel: ratten! Verschillende malen spreekt men over het gevaar van de ziekte van Weil. Al in 1935 lezen we in de krant over plannen voor een nieuw te bouwen zweminrichting met kleedkamers en bassins van gewapend beton, “zoodat er van de door ratten veroorzaakte gevaarlijke Weyllziekte geen sprake zou kunnen zijn”. Maar de bouw daarvan zal nog jaren duren. Dertien jaar later, wordt het weer ter sprake gebracht om een ‘ratvrij' zwembad te bouwen, want de zorgen blijven. Wanneer er halverwege de jaren vijftig uiteindelijk één rat in de bad- en zweminrichting Foxholstermeer wordt gesignaleerd, krijgt de discussie over een centrale bad- en zwemrichting eindelijk een goede impuls. Zo ontstaat in 1960 het openluchtbad ‘De Kalkwijck'.

De Hollandse winters vroegen echter om een binnenbad, wat in 1974 resulteerde in het Bob Bruinsbad. Dit zwembad brandde helaas in 2007 af. ‘De Kalkwijck’ trok nog steeds veel bezoekers, vooral toen men een aantal jaren na de opening het zwemwater ging verwarmen. In de jaren ’70 waren de bezoekersaantallen enorm, maar in de jaren ’80 namen ze weer sterk af, wat leidde tot de sluiting in 1994. Later werd het openluchtbad vervangen door het huidige sport- en vrijetijdscentrum De Kalkwijck.

De waterplas, waarin zich zwembad Nero bevond, bestaat nog steeds. Het overblijvende gat is te bereiken via Helmers B.V. in oostelijke richting, waarbij je uiteindelijk de spoorlijn oversteekt. De naam Neroweg is een laatste herinnering. Nero, een vergeten plek, maar vol herinneringen.

Wilt u de locatie op de kaart bekijken? Kijk dan eens op de website Topotijdreis. Als u de kaart bijvoorbeeld op 1939 zet krijgt u een goed beeld. Zoek Sappemeer op de kaart op. Wanneer u de spoorlijn volgt ziet u op een gegeven moment zwembad Nero vlak onder de spoorlijn staan.

 

Publicatiedatum: 13 mei 2019
Auteur: Rachel Hiemstra

Bronnen: