Struikelstenen in Hellum

Op 17 juni 2022 hebben kinderburgemeester Lieke Kruijer en burgemeester Adriaan Hoogendoorn 12 struikelstenen onthuld aan de Hoofdweg 122 en 124 in Hellum. Dit deden ze samen met de kinderen van de huidige bewoners van de huizen waar de Stolpersteine liggen.

Familie Bollegraaf (Hoofdweg 122)

Nathan Bollegraaf (*11-01-1894 - ✡04-08-1942) werd geboren in Hellum als zoon van Abraham Bollegraaf en Antje Bollegraaf-Campion (*15-04-1864 - ✡28-01-1944). Nathan was van beroep slager en paardenhandelaar en had samen met zijn broer Simon een paardenslagerij in Hellum. Hij trouwde op 12 augustus 1919 in Odoorn met Jetta Bollegraaf-Lezer (*16-01-1895 - ✡22-10-1943). Jetta werd geboren in Odoorn als dochter van Jozef Lezer en Elsien Lezer-de Groot (*11-03-1867 - ✡22-10-1943). Jozef Lezer overleed al in 1907.

Jetta en Nathan kregen drie kinderen: Elsien (Ellie) Bollegraaf (*27-05-1920 - ✡22-10-1943), Antje Bollegraaf (*12-03-1924 - ✡22-10-1943) en Abraham (Bram) Bollegraaf (*05-01-1927 - ✡31-03-1944).

Elsien Bollegraaf was coupeuse. Een coupeuse houdt zich bezig met het aanpassen, repareren en passend maken van kleding.

In de zomer van 1942 moesten Nathan en Simon naar Westerbork, bedrukt namen zij afscheid. De vrouwen bleven achter en doken in oktober 1942 onder in Schildwolde. Na een jaar zijn ze gepakt, door verraad. Via Westerbork werden zij net als de mannen naar Auschwitz gebracht.

Leonard Simon Bollegraaf (*27-03-1898 - ✡31-03-1944) werd geboren als de zoon van Mozes Bollegraaf en Elise Goldschmidt. Hij was paardenhandelaar. Op het moment van deportatie woonde hij met de familie Bollegraaf aan de Hoofdweg 22 in Hellum. Leonard was een neef van Nathan.

Nathan Bollegraaf stierf op 48-jarige leeftijd in Auschwitz.
Antje Bollegraaf-Campion stierf op 79-jarige leeftijd in Auschwitz.
Jetta Bollegraaf-Lezer stierf op 48-jarige leeftijd in Auschwitz.
Elsien Lezer-de Groot stierf op 76-jarige leeftijd in Auschwitz.
Elsien Bollegraaf stierf op 23-jarige leeftijd in Auschwitz.
Antje Bollegraaf stierf op 19-jarige leeftijd in Auschwitz.
Abraham Bollegraaf stierf op 17-jarige leeftijd in Polen.
Leonard Simon Bollegraaf stierf op 46-jarige leeftijd in Polen.

 Foto van de Israelitische gemeente Hoogezand in 1936. Geheel rechts bovenin staat Nathan Bollegraaf.

Familie Bollegraaf (Hoofdweg 124)

Simon Bollegraaf (*28-10-1890 - ✡30-07-1942) werd geboren in Slochteren als zoon van Abraham Bollegraaf en Anthe Bollegraaf-Campion (zie Hoofdweg 122). Nathan (zie Hoofdweg 122) was Simons jongere broer. Hij was net als zijn broer slager en paardenhandelaar van beroep. Simon was getrouwd met Aaltje Bollegraaf-Zuidema (*08-08-1893 - ✡22-10-1943). 

Simon en Aaltje hadden twee kinderen, Abraham (Bram) Bollegraaf (*12-08-1920 - ✡30-09-1942) en Gertruida (Trui) Bollegraaf (*11-12-1923 - ✡20-10-1943). Abraham was landarbeider van beroep.

De gezinnen van Nathan en Simon hadden veel contact met dorpsgenoten en de kinderen speelden met hun school- en buurtgenootjes. In mei 1940, niet lang na de Duitse inval, ziet een buurman Simon Bollegraaf huilend lopen. Hij slaat daarop een arm om hem heen en vraag wat er aan de hand is. Hierop antwoordt Simon: "Eerst wie, Lambertus, moar den ie." (Eerst wij, en dan ook jullie)

In de zomer van 1942 moest Simon met zijn broer naar Westerbork. De vrouwen bleven achter en doken in oktober 1942 onder in Schildwolde. Na een jaar zijn ze gepakt, door verraad. Via Westerbork werden zij net als de mannen naar Auschwitz gebracht.

Simons inboedel staat op de website van Joods monument: biezenmat, tafel met kleed, stoel (5), fornuisoven met plaat, commode, linnenkast, buffet, kolenkit, voetenwarmer (2), wandspiegel, wandklok, kokosloper (4), schemerlamp, koffiemolen, krantenbak, gang, linoleum, kapstok, bijkeuken, zolder, keukengerei, brandstof, oude spullen, kinderwagen, kachel, kast, vleessnijmachine (Berkels patent), weegschaal, zinken tafel...

Het pand van de slagerij van de broers Bollegraaf is nog niet zo heel lang geleden, in 2020, gesloopt. Er was sprake van aardbevingsschade.