Instituut Hommes: van avondopleiding tot befaamd instituut
Het ontstaan
In 1904 start Jans Hommes, onderwijzer, een kleine avondopleiding voor het vergelijkend examen landmeter. Twee jaar later, in 1906, is het aantal cursisten zo enorm gestegen, dat Hommes de grondslag legt voor een instituut, dat tevens huizing biedt aan leerlingen. Het internaat is gevestigd aan de Noorderstraat te Sappemeer. In 1909 krijgt het de naam ‘Instituut Hommes’.
Pand aan de Noorderstraat, later nr. 202. 1906-1910.
Van alle markten thuis
Het instituut bood talloze ontplooiings- en examenmogelijkheden aan. Je kon er bijvoorbeeld studeren voor opzichter bij de Post en Telegrafie en voor ambtenaar bij de belastingen. Leerlingen kwamen van heinde en verre. Met het plan voor de oprichting van een vaktekenschool was Hommes toe aan nieuwe huisvesting. Men zocht een nieuwe locatie. Dit werd een royaal gebouw aan de Parallelweg, dat men in 1911 betrok. Nu werd het zelfs mogelijk om een vijfjarige HBS aan het instituut te verbinden.
Afbeelding 1: pand aan de parallelweg 9-11, 1925
Afbeelding 2: De directeurskamer, 1911-1920
Moeder van het gezin
Ook mevrouw Hommes-Boon, echtgenote van Jans Hommes, was onderdeel van het succes. Staande aan de voet van een groot mannenbolwerk heeft zij een niet te onderschatten aandeel gehad in de op- en uitbouw van het instituut. Als hoofd huishoudelijke dienst stond zij tevens bekend als ‘ de moeder van het gezin’, die de kinderen een goede verzorging en liefde gaf. Ze leverde een belangrijke bijdrage in de opvoeding van de ‘tuten', zoals de leerlingen ook wel genoemd werden. Op zondag had zij in haar huiskamer een wekelijks koffie-uurtje met de leerlingen.
Afbeelding 1: Portret van onbekende persoon, mevrouw Hommes-Boon en Jans Hommes, 1935-1940.
Afbeelding 2: De eetzaal, 1911-1920.
Tuten en boeren
Toen Hommes in 1917 werd benoemd tot Rijksinspecteur, verliet hij Hoogezand. De bekendheid van het instituut had hier echter niet onder te lijden. Vooral jongens uit gegoede families die hun schoolopleiding thuis niet konden of wilden afmaken, bezochten het internaat. Lastpakken, druktemakers, kinderen die door familieomstandigheden geen dagschool konden bezoeken of wiens ouders naar Indië of het buitenland vertrokken, vonden tot 1938 een thuis in Instituut Hommes. Daarna nam de gemeente het instituut over.
De komst van deze nieuwe internaat leerlingen (‘tuten’) zorgde ook wel eens voor onrust. De tuten waren een stuk mondiger dan de ‘boeren’ (jeugdige Hoogezand-Sappemeersters) en deden het goed bij de dames. Kwam het echter op spierkracht aan dan hadden de boeren de overhand.
Afbeelding 1: Tekenzaal van het instituut omstreeks 1911-1920
Afbeelding 2: Groep leerlingen van het instituut, 1935.
Een eigen hockeyclub
De tuten van Hommes zijn niet altijd even welkom in Hoogezand. Begin jaren zestig werden bijvoorbeeld hockeyspelers van Instituut Hommes geweigerd voor het eerste herenteam van MHC Dash. Op dat moment staat dhr. Büller als directeur aan het hoofd van het instituut. Hij besluit naar aanleiding van het voorval om dan maar zelf een hockeyclub op te richten, zo ontstaat IHHC: Instituut Hommes Hockey Club. Maar deze naam wordt niet geaccepteerd door de Hockeybond en wordt daarom gewijzigd in Intercommunale Hoogezandse Hockey Club. Na het kampioenschap van de noordelijke tweede klasse in 1962 werd IHHC al sterker geacht dan MHC Dash en zodoende kwamen ze uit in de eerste klasse van het noordelijke district. Tijdens de eerste helft van het seizoen 1962/1963 deden ze het erg goed. Helaas zou er door de strenge winter geen tweede helft van het seizoen komen.
Afbeelding 1: Hockeyclub van instituut Hommes aan de Parallelweg te Hoogezand op een onbekende locatie.
Afbeelding 2: Wandelgroep instituut Hommes uit Hoogerzand, wandelend op de Noorderstraat ter hoogte van het pand van Coops ( nr. 39) en het pand van dokter Beukema (nr. 37). Links het Winschoterdiep met op de achtergrond het Bontehuis. 1935.
Een einde aan een tijdperk
Ruim tien jaar later ontstaat het gemeentelijke Dr. Aletta Jacobslyceum (1949), een samenvoeging van de Rijks HBS en de gemeentelijke HBS (het vroegere Hommes). Aanvankelijk had deze verandering een positief effect op het internaat, het aantal tuten steeg zelfs. Maar dit was maar tijdelijk. Indië ging verloren en de mogelijkheden voor onderwijs in het buitenland stegen. Na de invoering van de Mammoetwet, het afnemen van het aantal leerlingen en de groei van het exploitatietekort was sluiting onontkoombaar en op 1 januari 1975 werd het instituut opgeheven. Met de sluiting van Instituut Hommes verdwijnt ook de hockeyclub.
Een kleine tien jaar later wordt het gebouw, waarin op dat moment een muziekschool en gemeentelijke diensten gevestigd waren, door brand verwoest. Op de plaats waar ooit de instituutsgebouwen stonden en de sportvelden zich uitstrekten, verrees een woonwijk, Hommeshof. Alleen een bank, waarin oude gevelstenen en het timpaan met de tekst ‘instituut' zijn verwerkt, herinnert nog naar de aanwezigheid van de beruchte kostschool van Hoogezand.
Hommesbank aan de Hommeshof, 1980.
Heeft u nog foto's of andere papieren (of digitale) herinneringen aan Instituut Hommes? Wij zouden deze graag aan onze collectie toevoegen. Dat kan door een schenking, langdurige inbewaringstelling of digitalisatie. Hiervoor kunt u altijd contact met ons opnemen.
|
Publicatiedatum: 25 maart 2020 Bronnen:
|