Sans Souci: van buitenverblijf tot ijsherberg

De familie Wijchgel

De naam Wijchgel is die van een bekende en gegoede familie die in de stad Groningen woonde. De familie had aanzien en bekleedde regelmatig hoge functies in zowel het stadsbestuur als dat van het gewest. De familie was bovendien eigenaar van een aanzienlijk stuk grond in Schildwolde, waarop zich eerst borg Schattersum en later villa Wijchgelsheim stond. In eerste instantie werd dit verblijf alleen in de zomermaanden bewoond. Jan Geertsema Wijchgel (1822-1877) bracht hier verandering in.

Sans Souci

Jan Geertsema Wijchgel hield er nog een ander buitenverblijf op na: het Heerenhuis ‘Sans Souci', dat zonder zorgen betekent. Het buitenverblijf werd al in 1820 gebouwd door Lodewijk Hendrik Wijchgel en bevond zich aan de zuidzijde van het Schildmeer. Het was bereikbaar via de Meenteweg en een pad langs het Schildmeer. De familie gebruikte het huis tijdens vis- en jachtpartijen op bijvoorbeeld wilde eenden.

De ijsherberg

Na het overlijden van de laatste Wijchgel in 1877 is het Herenhuis verkocht. Het ging dienst doen als herberg. In de zomermaanden trok het veel watersporters en ’s winters diende het als zogenaamde ‘ijsherberg', zoals het pand ook bekend stond. Wie als eerste over het Schildmeer durfde te schaatsen, verdiende een smakelijke metworst en een eervolle vermelding op een balk in de herberg.


 Sans Souci op de kaart in 1911. Op eerdere kaarten stond nog 'Heerenhuis'.Sans Souci op de kaart in 1911. Op eerdere kaarten stond nog 'Heerenhuis'.

In de loop der tijd heeft Sans Souci vele eigenaren gehad. Poll was één van de eerste herbergiers. Later volgden onder andere Stukjes, Dijkema, Frije, Van Iddekinge (rond 1900), Oorburg, de Vries, Venekamp, Bolhuis (vanaf 1923), Schipper, Lenting en Van Goinga. Toen de herberg in 1921 werd getroffen door brand, liet herbergier Venekamp het er niet bij zitten. Landru, zoals men Venekamp ook wel noemde, bouwde de herberg weer helemaal op.


 Artikel in de krant over de brand in Sans Souci. 
Artikel in de krant over de brand in Sans Souci.

Onderdak voor onderduikers

Ook tijdens de Tweede Wereldoorlog deed de Sans Souci dienst. Goinga, die op dat moment eigenaar was, bood in die tijd onderdak aan vele onderduikers. Baltus Timmer was één van hen. In de nacht van 30 september op 1 oktober 1944 ging het echter gruwelijk mis. Een groot aantal onderduikers werde8n opgepakt en weggevoerd door de Duitsers. Sans Souci werd in brand gestoken en daardoor gedeeltelijk verwoest. Na de oorlog werd het restant van het gebouw nog kort gebruikt als woonhuis. In 1951 werd de rest van ooit zo mooie Heerenhuis gesloopt.

Rond het Schildmeer vind je nu nog de Heerenhuisweg en het gemaal Sans Souci, welke uiteraard vernoemd zijn naar het bekende Heerenhuis.

 

Publicatiedatum: 3 juni 2019
Auteur: Rachel Hiemstra

Bronnen: