Midden-Gronings Denemarken

‘Buitenlandse' plaatsnamen

Wist u dat er in Nederland talloze plaatsen liggen met een naam die naar het buitenland lijkt te verwijzen? Ik zeg niet voor niets lijken, want ze verwijzen lang niet altijd naar de plek op de wereld waarvan we deze naam allemaal kennen. Maar wellicht is het wel een grappig idee voor een wereldreis in eigen land! Zo kunt u bijvoorbeeld een bezoekje brengen aan Bethlehem (Eemsmond), Bombay (Grootegast), Siberië (Hoogeveen) of Denemarken in onze eigen gemeente.

Een buurtschap in Midden-Groningen

Denemarken is een buurtschap in onze gemeente Midden-Groningen en valt onder het dorp Slochteren. Sinds 2002 heeft het buurtschap eigen plaatsnaamborden, deze zijn wit omdat Denemarken buiten de bebouwde kom ligt.
In 1840 bestond het buurtschap uit 11 huizen met 60 inwoners. Denemarken bestaat nu uit een zevental boerderijen, een aantal arbeidershuisjes en een villa, het aantal inwoners ligt rond de 40 (2019). Het ligt rond de gelijknamige weg, ten noordwesten van Slochteren. Ten noorden grenst het aan de Slochtermeenteweg en ten zuiden aan het Slochterdiep. Vroeger hoorde Denemarken grotendeels bij het kerspel Slochteren, een aantal huizen vielen onder Schildwolde.

 Kaart waarop de ligging van Denemarken te zien is.

De naam Denemarken

In het verleden komen we verschillende geschreven verwijzingen naar het buurtschap tegen. Zo werd het gebied in de vijftiende en zestiende eeuw omschreven als De(n)nemarck(t), Denemarck(e)t of Denmarck. In kerkelijke registers uit de zeventiende en achttiende eeuw lezen we veelal de naam Denemarcken.

Verwijst de naam naar het land Denemarken? Nee, er zijn verschillende theorieën over de herkomst van de naam. Al in het jaar 944 worden in het goederenregister van de Abdij van Fulda soortgelijke namen genoemd, zoals Damarchen (mogelijk in de buurt van Dokkum) en Dilnumarchi (mogelijk Diele in Oost-Friesland).
De ene theorie gaat uit van de stam ‘dal' of ‘deel' (=laag) met de uitgang ‘mersca' (=grasland, meers). Een andere theorie gaat uit van ‘den' (=dal, hol of leger [van wilde dieren]) en ‘marke' (=grensland, onverdeelde gronden). Nog weer een andere theorie gaat uit van ‘deen' (=ruig land) en ‘marken' (=vlakke velden). Het Groningse ‘deen' is verwant aan het Middelnederduitse dën (=verdieping, klein dal), het Middelnederlandse ‘dan' (=wouddal, weinig bezochte door bos omringde plaats, schuilhoek, leger van wilde dieren), het Oudengelse ‘denn' (=hol, leger) en het Oudengelse ‘denu' (=dal). Marken vinden we terug in het Oudfriese ‘merke' (=gebied). De naam is dus – welke theorie u dan ook volgt – verwant aan het landschap.

In dit filmpje van Evert Benz op YouTube kunt u goed de bovenstaande kenmerken van het landschap herkennen.