Novemberstorm 1972: het afwaaien van de torenspits

Een orkaan

12 November 1972. De avond valt, het wordt donker en een storm komt opzetten. De storm wakkert aan tot een orkaan met vernietigende kracht. Het is de zwaarste orkaan sinds 1949, met windstoten tussen 140 en 150 kilometer per uur. Als de morgen komt is het hele land ontregeld. Duizenden gezinnen zijn letterlijk dakloos, zeker zeven mensen vinden de dood en velen lopen verwondingen op. De storm heeft ons land in één nacht verandert in een plek die eruit ziet als een oorlogsgebied.

 Omstreeks 1970, de horizon van Sappemeer gezien vanaf de Middenstraat.

Een spoor van vernieling

De storm laat gapende wonden na in tuinen en plantsoenen. Wegen en lanen zijn bezaaid met bomen en akkers met de najaarsoogst. Als de zon opkomt in Sappemeer is duidelijk dat er iets niet klopt. Er mist iets aan de horizon. Er bevindt zich een gapend gat waar een dag eerder nog de torenspits van de Rooms Katholieke Sint Willibrorduskerk stond. De storm heeft de spits doen instorten recht boven het kerkorgel, dat daardoor volledig is verwoest.

 1973: de toren zonder spits.

In Hoogezand-Sappemeer zijn gelukkig geen ernstig gewonden. “Alleen de bejaarde mevrouw S. Uit Sappemeer waaide langs de Barth. v.d. Helststraat te Hoogezand van haar fiets en kwam eronder terecht. Toen ze overeind werd geholpen, waaide ze opnieuw om. Met wonden aan gezicht en benen werd ze naar haar woning gebracht."

De Sint Willibrorduskerk

Al vanaf 1700 ‘kerkten' de katholieken uit Hoogezand en Sappemeer in Kleinemeer. Meer dan anderhalve eeuw later, in 1855, werd de statie officieel een parochie, gewijd aan de Heilige Willibrordus. De parochie groeide echter letterlijk uit de kerk, en dus werd er in 1865 een stuk land gekocht aan het Hoofddiep (nu Noorderstraat) in Sappemeer. Pierre J.H. Cuypers, een vooraanstaand architect ook bekend van het Centraal Station in Amsterdam en het Rijksmuseum, werd aangesteld als architect. Zijn eerste ontwerpen waren echter te groot en te duur, en werden aangepast tot het uiteindelijke ontwerp dat tussen 1872 en 1873 werd gerealiseerd. Cuypers ontwierp de kerk, welke men een hallenkerk noemt, in neogotische stijl en de kerk verkeert in een nog bijna authentieke staat. Helaas mist het pijporgel dat tijdens de novemberstorm van 1972 verwoest werd. De kerk heeft een opvallend hoogaltaar en bevat de gebrandschilderde ramen uit de voormalige Sint Martinuskerk in Martenshoek. Rond 1890/1891 werden de parochies van Sappemeer en Martenshoek gesplitst, maar honderd jaar later kwamen ze weer bij elkaar, de restauratie van de Sint Willibrorduskerk en het plaatsen van de glas-in-loodramen was een mooie verbindende activiteit voor de parochianen. Ook het doopvont (1847) komt van origine uit een andere kerk, namelijk uit het voormalige kerkgebouw in Kleinemeer. De kerk bevat bovendien prachtige muurschilderingen, heiligenbeelden, kruiswegstaties, een triomfkruis en een zangkoorgalerij.

   Afbeelding 1: Rooms-katholieke Sint Willibrorduskerk 1910, Noorderstraat nr. 152. Interieur gezien in oostelijke richting met hoofdaltaar en preekstoel.
Afbeelding 2: 1995

Een nieuwe torenspits

Helaas blijkt na de storm dat de schade niet beperkt is tot de toren en het orgel. Alsof dat nog niet erg genoeg is zijn ook twee gewelven van de kerk ingestort en is het dak ernstig beschadigd. Men schat de schade in eerste instantie op zeker 400.000 gulden. Nu moet worden besloten of enkel het dak wordt gerepareerd, de hele kerk wordt gerestaureerd of dat er gekozen wordt voor afbraak van de oude kerk en bouw van een nieuwe. Hierin hebben ook de parochianen een stem, negentig procent stemt voor restauratie. Het Bisdom Groningen staat garant voor zeker een ton om de kerk te restaureren. Het gemeentebestuur doet een donatie, er komt een loterij, diskjockey Jan van Dijk organiseert drive-ins en er worden nog vele andere acties en collectes met groot succes ingezet.

 Matinee in hotel Struvé, Noorderstraat nr. 103. Opbrengst ten behoeve van de restauratie van de kerk. Rechts op de voorgrond Jan van Dijk. Links op de achtergrond Sievert Bodde.

In augustus 1973 is het eindelijk zo ver. De horizon van Sappemeer zal weer worden verrijkt met een torenspits van 23 meter hoogte. Met een hijskraan wordt de meer dan honderd jaar oude toren voorzien van haar nieuwe spits. Drie jaar later, in 1976, wordt de kerk erkend als rijksmonument.

   Het plaatsen van de spits trekt veel toeschouwers.

RTV Noord legde het plaatsen van de torenspits vast in deze film.

 1986: de toren prijkt weer boven het dorp uit.