Van reistheater tot Big Screen Entertainment: meer dan een eeuw naar de bioscoop in Hoogezand-Sappemeer

Hoewel bioscoopbezoek vroeger een luxe was, is Hoogezand-Sappemeer vrijwel altijd voorzien geweest van een bioscoop, met uitzondering van een aantal tussenpozen. Voordat de eerste bioscopen ontstonden kende men al de kermis- of reisbioscopen, die men vond bij feestelijke evenementen.

De eerste vaste bioscoop in Hoogezand

Vanuit één van deze reisbioscopen ontstond in 1912 de eerste vaste bioscoop aan de Hoofdstraat in Hoogezand. Deze toonde in eerste instantie alleen ’s winters films, want ’s zomers trok eigenaar Carl Welte er nog steeds op uit met zijn reisbioscoop. Een aantal jaren later stond de bioscoop al weer te koop.

In 1918 werd de bioscoop door makelaar Okken te koop aangeboden om vervolgens door Gerrit Jan Milius te worden gekocht voor een prijs van dertigduizend gulden, wat in die tijd een behoorlijk hoge prijs was. De vaste bioscoop was vanaf dit jaar een feit. Milius werkte in die tijd als kelner in Groningen, maar was een zeer vindingrijk persoon met een goed technisch inzicht. Hij was een actief man, die onder meer oprichter van de Noordelijke Bioscoopbond was en jarenlang deel uitmaakte van het bestuur om de belangen van de individuele filmvertoners te behartigen. Ook maakte hij zich sterk om de hoge vermakelijkheidsbelasting te verlagen. Maar de bioscoop van Milius werd niet zonder slag of stoot geaccepteerd door de eigenaren van de Hoogezandster scheepswerven. Ze waren bang dat hun arbeiders zouden verwilderden als ze regelmatig naar de bioscoop zouden gaan.

Milius’ vindingrijkheid kwam in 1931 goed tot uiting, toen in de stad Goningen een bioscoopstaking uitbrak en de Stadjers niet meer naar de film konden gaan. Hoogezand kreeg vanwege de staking de noordelijke première van de film ‘Im Westen nichts neues’ en om alle Stadjers naar Hoogezand te krijgen werden speciale boten ingezet. In het bioscooptheater Hoogezand aangekomen kregen de Stadjers een tegemoetkoming in de reiskosten, door voor hen de entreeprijzen te verlagen. Hoogezandsters betaalden wel gewoon de volle prijs.


 Hoofdstraat Hoogezand. De voormalige bioscoop en vervolgens het woonhuis van de heer Bosma, directeur van de jeneverfabriek Van Calcar.1940, Hoofdstraat Hoogezand. De voormalige bioscoop en vervolgens het woonhuis van de heer Bosma, directeur van de jeneverfabriek Van Calcar. Na de sloop van het pand van Bosma is daar omstreeks 1955 de manufacturenzaak van H. Rudding gevestigd. Beide panden zijn (wederom) door nieuwbouw vervangen.

In 1967 kwam er een einde aan Milius’ bioscoop en werd deze gesloten. Een herenmodezaak vestigde zich in het pand en later vond men er de Hema. Omdat de overdracht van het pand zo snel ging, werd de projectiecabine met apparatuur gewoon dichtgemetseld. Toen de Hema in 1990 het pand weer verliet werd de kamer weer opengemaakt en de apparatuur alsnog verwijderd. Ook waren de letters BIOSCOOP op de voorgevel weer even zichtbaar. Ook de Scapino heeft nog even zijn intrek genomen in het pand. Nu vindt u op de plek van de vroegere bioscoop appartementen.Milius zorgde er ook voor dat werklozen in de crisistijd toch naar de bioscoop konden gaan, door hen gratis toe te laten tot voorstellingen en zelfs op de voorste rij te laten zitten. Burgemeester van Roijen stak hier echter een stokje voor, omdat er dan namelijk ook geen vermakelijkheidsbelasting werd betaald door de filmliefhebbers op de voorste rij. Het werd de burgemeester erg kwalijk genomen dat hij deze maatregel nam.


 de Hema in het voormalige pand van de bioscoop.  links de voormalige bioscoop waar op dat moment een vestiging van het winkelbedrijf Scapino zit.Afbeelding 1: Eind jaren '70, de Hema in het voormalige pand van de bioscoop.
Afbeelding 2: 1992, links de voormalige bioscoop waar op dat moment een vestiging van het winkelbedrijf Scapino zit.

In de tussentijd was ook Sappemeer voorzien van een bioscoop. De zoon van Gerrit Jan Milius, Jaap Milius genaamd, kocht in 1956 een groot herenhuis van de familie Edzes, op deze plek verrees het Centrumtheater. De plek waar het Centrumtheater was niet ideaal en ook de periode was niet erg gunstig om een bioscoop te beginnen. De televisie was in opmars en mensen bleven in die begintijd massaal thuis (of gingen bij de buren op bezoek) om tv te kijken. Ook Milius junior was vindingrijk en begon daarom in 1965 een dancing naast zijn bioscoop: Dancing Centrum Sappemeer. Het bleef er niet stil en Milius organiseerde allerlei shows en wedstrijden in zijn Dancing, zoals de zogenaamde ‘Teenagershows’ en imitatiewedstrijden van Elvis Presley, Peter Kraus en andere sterren van die tijd. Al gauw was Centrum Sappemeer de ‘Rocktempel van het noorden’ geworden. Bekende artiesten zoals ‘The Scorpions’ en ‘The Pretty Things’ traden er op. Het succes was echter van korte tijd, want in 1970 werd de dancing al weer gesloten. Centrum bleef nog wel als bioscoop dienst doen. En toen in 1973 de kerktoren van de Rooms-Katholieke kerk in Sappemeer afwaaide kon het Centrumtheater ook prima dienst doen als kerk.


 bioscoop aan de NoorderstraatAfbeelding: 1975, bioscoop aan de Noorderstraat nr. 139.


 Earth and Fire in het Centrum Theater  Diskjockey Jan van Dijk in het Centrum Theater Afbeelding 1: 1970, Earth and Fire in het Centrum Theater aan de Noorderstraat
Afbeelding 2: 1972, Diskjockey Jan van Dijk in het Centrum Theater aan de Noorderstraat.

De bioscoop bleef in de familie toen Jaap Milius in 1985 met pensioen ging. Zoon André en zijn vrouw Elly Milius-Wuister namen de zaak over en breidden de bioscoop zelfs uit met een tweede zaal. In 1987 werd de gerealiseerd en werd de service-bioscoop ingericht. De toekomst zag er rooskleurig uit, totdat het noodlot in 1991 toesloeg. André overleed plotseling op nog maar 44-jarige leeftijd. Elly bleef niet bij de pakken neerzitten, maar met hulp van haar twee kinderen, familie en het personeel zette zij de zaak nog enige tijd voort. In 1993 werd de bioscoop uiteindelijk verkocht aan B. Bruinsma, die destijds bedrijfsleider was van de Euro-bioscoop in Emmen. Toen echter Pathé aan het Zuiderdiep in Groningen verrees, was het einde van het Centrumtheater in zicht. Bezoekcijfers vielen tegen en benodigde aanpassingen en verbeteringen aan het gebouw en interieur waren daarom niet mogelijk. Woningbouwvereniging Talma kwam op dat moment ment het aanbod om het pand aan hen te verkopen om er vervolgens een winkel- en wooncomplex van te maken en Bruinsma koos eieren voor zijn geld. Begin 1997 verschenen de eerste persberichten over de sluiting. Op 3 maart 1997 sloten na de voorstelling van ‘Evita’ de gordijnen voor de laatste keer. Het prachtige monumentale pand werd gesloopt door Slopersbedrijf Reer. Het einde van een bioscooptijdperk.

Het leek even gedaan te zijn met het bioscoopbezoek in Hoogezand-Sappemeer, maar niet lang na de sluiting ontstond er een noodverband, welke films vertoonde in het Kielzog, ook ‘de Filmliga’ had weer een plaats om vertoond te worden.

De rode loper rolt weer uit

Uiteindelijk kwam het pas in 2004 weer tot plannen voor een echte bioscoop. JT bioscopen maakte bekend een bioscoopcomplex te willen bouwen met maar liefst zes zalen, naast het winkelcentrum De Hooge Meeren. Op 15 juni 2005 opende de bioscoop met de Nederlandse première van ‘De Kameleon 2’. De rode loper werd uitgerold en tal van bekende Nederlanders, hoogwaardigheidsbekleders en limousines stopten voor de deur van het nieuw te openen complex. Duizenden mensen verzamelden zich langs het Kieldiep om de sterren van de film te verwelkomen. Hielke en Sietse Klinkhamer kwamen aan met hun Kameleonboot om het theater officieel te openen.

Sinds 2015 is JT bioscopen deel van Vue International, de grootste bioscoopgroep buiten de Verenigde Staten en een van de belangrijke spelers in de markt op het gebied van big screen entertainment. In het bioscoopcomplek zijn tevens diverse eetgelegenheden gevestigd waar men het bioscoopbezoek kan uitbreiden met een hapje of een drankje.

 

Publicatiedatum: 27 september 2018
Auteur: Rachel Hiemstra