Kikkoman Sappemeer

Wellicht eet u wel eens sojasaus, bij de sushi of door een Aziatisch gerecht? Wist u dat die sojasaus waarschijnlijk vlak om de hoek is geproduceerd? In Sappemeer, aan de Vosholen 100, staat namelijk een Kikkoman fabriek.

Grootste producent van sojasaus

Kikkoman is de grootste producent van sojasaus ter wereld. Wereldwijd wordt elk jaar zo'n 400 miljoen liter sojasaus getransporteerd naar supermarkten, delicatessenwinkels en Aziatische winkels.

Om de steeds grotere vraag vanuit Europa te beantwoorden wordt in 1997 de eerste fabriek in Europa gebouwd, in onze eigen gemeente, in Sappemeer. De vestiging van het Japanse bedrijf in Sappemeer brengt echter wel wat rumoer met zich mee, maar de gemeente Hoogezand-Sappemeer wil Kikkoman letterlijk tegen elke prijs binnenhalen.

Landprice: Free of charge

In eerste instantie vraagt de gemeente Hoogezand-Sappemeer ongeveer 2,6 miljoen gulden voor het stuk land in Sappemeer aan Kikkoman. Maar de prijs daalt snel, totdat de officiële aanbieding per fax naar Japan wordt gestuurd. Onder het kopje ‘Landprice’ blijkt dat de grond niet voor de bodemprijs van bijna vier ton weggaat, maar “Hoogezand is offering the land to Kikkoman free of charge”. Maar waarom wordt de prijs in hemelsnaam binnen zes dagen van een paar miljoen naar nihil gebracht? Helemaal duidelijk wordt dat niet, maar ook Leeuwarden en Denemarken toonden interesse voor Kikkoman. “De overheden paaiden de [buitenlandse] bedrijven om op die manier werkgelegenheid naar het Noorden te halen”, lezen we in de krant. Uiteindelijk levert Kikkoman maar 24 werkplekken op voor noorderlingen.


 Japans ritueel bij de opening van Kikkoman in Sappemeer. Een man in een wit gewaad staat voor een tafel met onder andere allerlei fruit, wellicht een offer? Japans ritueel bij de opening van Kikkoman in Sappemeer.

Wanneer per ongeluk naar buiten komt dat Kikkoman de grond voor een gulden heeft gekocht barst de bom. Het binnenhalen van een buitenlands bedrijf moet gemeld worden bij de Europese Commissie in Brussel, zodat mogelijke oneerlijke concurrentie kan worden voorkomen, grond mag namelijk niet onder de marktprijs worden verkocht. En dat laatste was precies wat Hoogezand-Sappemeer had gedaan. Twee maanden later lezen we in de krant dat Kikkoman alsnog het volle pond moet betalen, maar of dat ooit is gebeurd?


 Het fabrieksgebouw in Sappemeer. De fabriek in Sappemeer


 Lachende burgemeester Salet en dhr. Mogi en zijn echtgenote in een zaal waarin meer mensen zitten, tijdens het eerste lustrum van Kikkoman. Burgemeester Salet en dhr. Mogi en zijn echtgenote tijdens het eerste lustrum van Kikkoman.

Een wederdienst van Kikkoman

Kikkoman had zoveel geld uitgespaard dat een wederdienst wel gepast was. De goede waterkwaliteit had het bedrijf naar Sappemeer getrokken en helemaal volgens Japanse traditie geeft men daarom in ruil voor grondstof iets terug aan de natuur: een schenking van een miljoen gulden aan de Stichting het Groninger Landschap voor het project Water over Wolfsbarge, waarbij onderzoek wordt gedaan naar waterkwaliteit en plantengroei. Met het geld is tevens een oude Amerikaanse windmolen opgeknapt die nu de naam van het bedrijf draagt.

Kikko + man

De naam Kikkoman komt niet zomaar uit de lucht gevallen, het heeft een bijzondere betekenis. Kikko betekent schildpaddenschild en man betekent 10.000. Volgens een Japanse legende leven schildpadden 10.000 jaar en staan ze symbool voor geluk, succes en een lang leven.

De geschiedenis van Kikkoman sojasaus

Het bedrijf Kikkoman bestaat al meer dan honderd jaar, sinds 1917, maar de geschiedenis van het bedrijf gaat terug tot in de zeventiende eeuw. Dan begonnen de voorouders van de familie Mogi in het Japanse Noda met de ontwikkeling van de donkerbruine, aromatische saus. Noda ligt op een optimale locatie langs de oevers van de rivier Edo, waar genoeg grondstoffen aanwezig zijn en ook de mogelijkheid is tot snelle levering naar de groeiende stad Edo, de stad die we nu allemaal kennen als Tokyo. Nederlandse handelaars brengen uiteindelijk de sojasaus naar Europa, nog ver voordat de naam Kikkoman bestaat.

In de 19e eeuw is Kikkoman al bekend in Europa. Zo ontvangt Kikkoman op de expo’s in Wenen (1873) en Amsterdam (1881) destijds al belangrijke onderscheidingen. In 1917 werd de Noda Shoyu Co. Ltd. gesticht door de Japanse families Mogi en Takanashi. Bijna vijftig jaar later, in 1964, komen we de naam Kikkoman voor het eerst tegen als de naam wordt veranderd in Kikkoman Shoyu Co. Ltd., in 1980 wordt dit Kikkoman Corporation.

Kikkoman is nu de wereldwijde marktleider voor sojasaus, met levering aan meer dan honderd landen. Bovendien is Kikkoman de officiële leverancier van het Japanse keizerlijke hof. De fabriek in Sapoemeer levert aan heel Europa.

Het brouwen van sojasaus

Sojasaus wordt net als bier gebrouwen. Het bevat vier natuurlijke ingrediënten: water, sojabonen, tarwe en tafelzout. De sojabonen worden een langere periode in water geweekt en bij hoge temperatuur gestoomd. De tarwe wordt geroosterd op hoge temperatuur en gemalen met walsen, zodat deze sneller kan fermenteren. Het zout wordt opgelost in water. Kikkoman voegt haar eigen startercultuur toe om het fermentatieproces te starten. Er worden tijdens het proces geen kunstmatige stoffen toegevoegd en het brouwproces duurt meerdere maanden. Wilt u precies weten hoe de saus gemaakt wordt en uiteindelijk in de herkenbare flesjes wordt gebotteld? Neem dan eens een kijkje op de website van Kikkoman, hier vindt u naast veel informatie over de historie en het proces bijvoorbeeld ook tips voor lekkere recepten.


 Flesje Kikkoman sojasaus, met de bekende dop met twee openingen. Het bekende flesje van Kikkoman.

 

Publicatiedatum: 15 april 2020
Auteur: Rachel Hiemstra

Bronnen:

  • Gemeente Hoogezand-Sappemeer krantenkronieken week 27-52 1997
    • 25-07-1997 Hoogezandse grondprijs zakte snel van f 2,6 mln naar f 1
    • 25-07-1997 Noorden in de fout met paaien buitenlands bedrijfsleven
    • 24-07-1997 Japans welkom: f 1 miljoen voor Zuidlaardermeer (Telegraaf)
    • 06-09-1997 Vertrouwelijke notitie van Europese Commissie: Kikkoman moet betalen
  • Provincie Groningen
  • Kikkoman.com
  • Kikkoman.nl