Woudbloem

Woudbloem ligt ongeveer 1 km van Scharmer en bestaat uit een aantal woningen. Deze woningen behoorden bij een grote, in 1982 afgebroken, aardappelmeelfabriek die dit gehucht haar naam gaf. De voormalige fabriek was gelegen tussen twee oude riviertjes, de Slochter Ae en de Scharmer Ae, die bij Schaaphok uitstromen in het Slochterdiep en iets ten noorden hiervan zich voortzetten als de Woltersumer Ae. Het inwonertal van Woudbloem is slinkend, in 1930 woonden er nog 173 mensen, in 2009 was dit aantal nog maar 99. Grootste oorzaak hiervan is de sluiting van de aardappelmeelfabriek.

Van wilde en woeste natuur naar aangelegde natuur

Het gebied rondom Woudbloem was in vroegere jaren wild en woest, een uitgestrekte vlakte met baggerplassen, begroeid met riet en struiken. Omstreeks 1900 werd begonnen met de ontginning van het gebied met behulp van watermolens en locomobielen. Zo werd 545 hectare in cultuur gebracht. In 1982 werd de ruilverkaveling ‘Harkstede’ doorgevoerd. Hierbij werd ruim 5800 hectare land herverkaveld. Ten oosten van Woudbloem werd 520 hectare natuurgebied aangelegd rond de Scharmer Ae en Slochter Ae. De moderne melkveehouderijen aan de Goldbergweg zijn het meest zichtbare element van de ruilverkaveling. In 2005 werd natuurgebied Ae’s Woudbloem aangelegd. Een halfopen moerasgebied dat onderdeel vormt van de ecologische hoofdstructuur van Nederland. Vijf jaar later begon men met de aanleg van het Dannemeer, dat de belangrijkste schakel moet vormen van de ecologische hoofdstructuur tussen het Schildmeer en het Slochterdiep.

De Woudbloem

Omstreeks 1904 werd de aardappelmeelfabriek opgericht, die de naam ‘De Woudbloem’ verkreeg. Dit was dus niet de plaatsnaam. Het kan zijn, dat de plaatsnaam daaraan werd ontleend. Het is niet na te gaan hoe men aan de naam ‘Woudbloem’ voor de fabriek is gekomen. Misschien dat het iets te maken heeft met de begroeiing destijds (woud, bloemen), maar hieromtrent bestaat geen zekerheid. De bouw van de fabriek was een reactie op de handelswijze van het W.A. Scholtenconcern, dat zelf de prijs bepaalde. Met deze nieuwe fabriek wilden de boeren zelf hun prijs kunnen bepalen. De centrale plek, waar verschillende waterwegen bij elkaar kwamen, zorgde ervoor dat de boeren hun aardappelen eenvoudig konden vervoeren per schip tijdens de aardappelcampagne. De plannen stuitten echter op bezwaren van logementhouders en vissers aan het Schildmeer, die bang waren dat het water vervuild zou raken. De bouwaanvraag werd hierdoor geweigerd. Uiteindelijk werd een Hinderwetvergunning verleend nadat besloten werd tot de aanleg van zuiveringsbekkens achter de fabriek. Een jaar later bleek de fabriek toch te vervuilend en werd de vergunning weer ingetrokken, maar na nieuwe zuiveringsmaatregelen werd deze opnieuw verleend in 1906. Twee jaar later werd er een dextrinefabriek bijgebouwd.

4 mei 1943

Op het fabrieksterrein is een monument (1946) te vinden dat aan een drietal werknemers herinnert: Eisso Kleefsman, Hermannus Kleefsman en Egbert Thoma, die op 4 mei 1943 door de Duitse bezetter werden doodgeschoten na een twee dagen durende staking. Voor nabestaanden is dit monument een belangrijke plek geworden om hen te herdenken, omdat er nooit een graf van de mannen gevonden is. Jaarlijks is er een krans- en bloemenlegging bij het monument.

Sluiting

De fabriek sloot na de campagne in 1967 haar poorten. In 1978 opende op het voormalige fabrieksterrein een watersportcentrum met jachthaven en werf. Na de sloop resteren enkel nog de loods, de voormalige huizen van de boekhouder en directeur en een tiental blokwoningen aan het water naast de fabriek: de Tienborg. Nadat de fabriek sloot werden de woningen verlaten en in de jaren 70 gekraakt door vooral studenten uit de stad Groningen. Omstreeks 1977 werden er regelmatig concerten georganiseerd met bands, zoals Herman Brood and his Wild Romance. Na renovatie bieden de huizen nu weer plaats aan één- en tweepersoonshuishoudens.

 Scharmer AE 3: voormalig fabriekscomplex en later watersportcentrum De Woudbloem

Onderwijs

Vanaf 1909 stond er in Woudbloem een school. Tijdens de aardappelcampagne verzorgde de school ook onderwijs voor veel schipperskinderen en in de wintertijd werd in de avonduren onderwijs gegeven aan mensen die niet meer leerplichtig waren en daarvoor vaak nooit onderwijs hadden genoten. De school werd in 1969 gesloten vanwege een te gering aantal leerlingen. Het gebouw wordt nu gebruikt als woning.

Van overzetje naar klapbrug

Vroeger was er bij de Scharmer Ae een overzetje (veerverbinding) tegenover de herberg ’t Hemeltje (1840). De herbergier was vanaf 1906 tevens verantwoordelijk voor de bediening van de destijds gebouwde draaibrug, die in 1927 werd vervangen door een tweedehands exemplaar uit Ellerhuizen. Nadat de weg over de Scharmer Ae in 1956 verhard en hernoemd werd van Woudbloemweg naar Woudbloemlaan werd de brug vervangen door de klapbrug. In 1959 werden de draaibrug en het café gesloopt. Het café verplaatste naar een ander pand, maar sloot in 1971, na sluiting van de fabriek, voorgoed haar deuren.

Een hechte gemeenschap

Woudbloem vormt een hechte gemeenschap met een bloeiend verenigingsleven en een enthousiaste vereniging dorpsbelangen. Vroeger bevond de dorpsvereniging zich in het café, later werd deze ondergebracht in de oude school (destijds Dorpshuis ’t Proathoes) en nog later diende de oude kantine van de fabriek als dorpshuis. Tegenwoordig is er geen dorpshuis meer. Na het 100-jarig bestaan in 2004 werd in 2005 een kunstwerk langs de Scharmer Ae geplaatst met daarop het icoon van Woudbloem, een klavertje vier.

Een dorp in aarbevingsgebied

Woudbloem ligt in het Groningse aardgaswinningsgebied, waar regelmatig bevingen voorkomen. Op 30 december 2014 vormde Woudbloem het epicentrum van een aardbeving met een kracht van 2,8 op de schaal van Richter, die in en rond het dorp leidde tot honderden schademeldingen.

Publicatiedatum: 1 januari 2018
Auteur: Rachel Hiemstra