Tjuchem

Tjuchem (Gronings: Tjuggem, Tjöggem) is gelegen aan de noordoostkant van de tot en met 2017 bestaande gemeente Slochteren, ca. 3 km ten oosten van het Schildmeer, aan het Afwateringskanaal van Duurswold. De bewoners van Tjuchem noemt men ook wel Tjuchsters.

Het belang van het dorp Tjuchem vindt men terug in de naam van het dorp. Tjuch of tjucht is een oud woord voor teeltplaats, fokplaats of veehouderij. Nu wordt er veel landbouw bedreven, maar zien we ook weer enkele veeteeltbedrijven.

 1996: Oude Heemweg 1 in Tjuchem Melkveehouderij N. Vieveen

Drooglegging

Al in de vroege Middeleeuwen was Tjuchem van belang voor de waterkering en –beheersing. In het begin van de vorige eeuw lag het dorp nog te midden van vele meertjes: het Woldmeer, Kleine Meer, Meedhuizermeer en Proostmeer. Deze meertjes zijn mogelijk ontstaan uit kolken, die zich vormden bij dijkdoorbraken in het verleden. De meertjes zijn alle drooggelegd.

De ontwikkeling van Tjuchem als dorp

In het begin van de negentiende eeuw was Tjuchem niet meer dan een gehucht. De boerderijen lagen verspreid, zoals in de streek Hole, ten noorden van Tjuchem. Die zijn er nu niet meer; de boeren wonen nu in het dorp. In die dagen werden er pogingen gedaan om tot een betere leefgemeenschap te komen. Dit manifesteerde zich voornamelijk in het onderwijs. Op 18 maart 1809 werd door de heren Eisse Jacobs en Jan Meerten uit Tjuchem aan het gemeentebestuur het verzoek gericht om op eigen rekening en kosten een school te stichten. De toenmalige schoolopziener, professor Th. Van Swinderen, had hiertegen geen bezwaar. Toch zou het nog tot in 1871 duren, voordat de nieuwe gemeenteschool in Tjuchem in gebruik werd genomen. De openbare basisschool Lutje Til, een voortzetting van de gemeenteschool, sloot in 2013 voorgoed haar deuren bij gebrek aan leerlingen.

  Jaren 80: voormalige Openbare Basisschool school met hoofdenwoning. Gebouwd 1871, afgebroken in de jaren tachtig.

Niet alleen de school heeft bijgedragen tot de ontwikkeling van Tjuchem, maar ook de landbouwvereniging uit 1896 en de Hervormde Vereniging tot Evangelisatie in 1923. De laatstgenoemde vereniging gaf opdracht een evangelisatiegebouw te ontwerpen dat in 1928 resulteerde in de Hervormde Kapel Tjuchem. Dit eenvoudige verdiepingloze zaalkerkje is nu een rijksmonument en werd na jarenlange onderbreking in 1981 weer in gebruik genomen. In de jaren daarna werd de kapel gerenoveerd en uitgebreid met een consistoriekamer.

 Nederlandse Hervormde kerk 

Even ten zuiden van Tjuchem liep van 1929 tot 1942 de Woldjerspoorweg. Deze was echter geen succes en jarenlang was er geen openbaar vervoer van en naar Tjuchem. Gelukkig is Tjuchem vanaf 1966 weer bereikbaar per bus.

Tjuchem in oorlogstijd

Ook Tjuchem kwam niet ongeschonden uit de Tweede Wereldoorlog. De bunker van Tjuchem heeft echter nooit gediend om de mensen in Tjuchem te beschermen tegen de oprukkende Duitsers. Tijdens de oorlog kwam hij onder water te staan en was daardoor onbruikbaar. In 1985 werd er een gedenksteen geplaatst ter herinnering aan de Tjuchsters die tijdens de oorlog zijn omgekomen.

Koop Tjuchem

De naam Tjuchem is nauw verbonden met het bouwbedrijf Koop Tjuchem. Het bedrijf, vernoemd naar Henk Koop, werd in 2006 opgeheven toen de Koop Groep de activa van haar wegenbouwdivisie (Koop GWW) aan de VervatGroep verkocht. In 1997 werd een 9 meter hoog Leninbeeld uit de voormalige DDR door Henk Koop naar Tjuchem geïmporteerd en bij het bedrijf neergezet. In 2009 werd het voor een expositie vervoerd naar Enschede. Terug naar Tjuchem kwam het niet meer, het staat nu bij Fontana Bad Nieuweschans.

Publicatiedatum: 1 januari 2018
Auteur: Rachel Hiemstra