Schildwolde

Schildwolde (Gronings: Schewôl), één van de mooiste dorpen van de Woldstreek, kan – evenals het naburige Slochteren en Hellum – op een rijke historie bogen. In de Wittewierumer Kroniek van Emo is er in 1204 al sprake van de parochie ‘Skeldensi’. Destijds stichtte Henricus, proost in de Marne, het nonnenklooster ‘Gracia Sanctae Mariae’ (De genade der Heilige Maria) te Schildwolde. Het klooster werd ook wel de ‘parochie van het Schild’ genoemd. In de tijd van de Hervorming ging ook het Schildwolder klooster te gronde, het moet omstreeks 1600 zijn afgebroken. De buurt waar het eens heeft gestaan, wordt nog steeds ‘Het Klooster’ genoemd, hier bevinden zich nu twee boerderijen.

In het centrum van Schildwolde staat op een verhoogd kerkhof de vrijstaande ‘Juffertoren’. Hij moet rond 1250 zijn gebouwd. Volgens de overlevering is de juffertoren gebouwd op last van een rijke dame. Het verhaal gaat dat er eens drie rijke zusters waren, die hun leven in ijdelheid doorbrachten. Ten slotte kwamen ze tot inkeer. Ze beloofden elkaar, dat ze zover als ze kwamen, ter plaatse een toren zouden laten bouwen, ter eeuwige gedachtenis en als boete voor hun zondige leven. En zo verrezen - volgens de overlevering - in Onstwedde, Schildwolde en Holwierde de ‘juffertorens’. De juffertoren in Holwierde werd in 1856 gesloopt, daar deze door verwaarlozing sterk was vervallen.

 De Hoofdweg met rechts de Juffertoren.

In 1660 kocht Simeon Wijchgel uit de nalatenschap van Albertus Wyarda een boerderij met ongeveer 20 hectare bouw-, weide- en hooiland te Schildwolde. Deze boerderij droeg de naam ‘Schattersheerd’ en was tot 1647 in het bezit geweest van de familie Schatter. De familie Schatter was in de 15e en 16e eeuw een zeer aanzienlijk Gronings geslacht, vermoedelijk woonachtig in de stad Groningen. Aan het eind van de 16e eeuw was Egbert Schatter burgemeester van deze stad. Hij had diverse bezittingen in de Groninger Ommelanden, zoals de borg Groningen bij Euvelgunne en de Alberdaheerd in het dorp ’t Zandt. Naast bezittingen in het dorp Slochteren was de familie Schatter eigenaar van de Schattersheerd in Schildwolde. Deze boerderij werd in 1647 door mejuffrouw Anna Schatter, waarschijnlijk een dochter van Johan Schatter verkocht. Korte tijd na aankoop liet Simeon Wijchgel de oude Schattersheerd slopen en een nieuw landhuis bouwen aan de overzijde van de Heereweg (Hoofdweg). In 1765 werd het landgoed Schattersum omschreven als ‘een heerd land te Schildwolde, Schattersum genaamd, met de borg, het schathuis, hoven, singels en 6 akkers, met enig hooiland, vrij van behuizing, wordende jaarlijks bij verscheidene personen gebruikt voor ongeveer 258 guldens’. Van de borg Schattersum, die in 1822 werd gesloopt, is geen enkele afbeelding bewaard gebleven. Het enige dat rest zijn twee grote, schild dragende leeuwen, die het voorplein van zowel het oude Schattersum als haar opvolgster (villa Wijchgelsheim) sierden. Na de afbraak van villa Wijchgelsheim in 1881 zijn deze twee leeuwen verkocht en via Loppersum en Amerika uiteindelijk terechtgekomen bij de ingang van het Suezkanaal.

 Villa Schattersum, op deze plek heeft ooit de borg Schattersum gestaan. 

 Detail van Villa Schattersum

 Naast Villa Schattersum staat een ander huis, in dit huis is 'naar het verhaal zegt' een ornament uit de vroegere borg geplaatst.

 Detail van het ornament.

Schildwolde is niet alleen het geboortedorp van telgen uit het geslacht Wijchgel, maar ook een verdienstelijk man als mr. dr. Hendrik Goeman Borgesius aanschouwde hier het levenslicht. Van 1897 tot 1901 was hij minister van Binnenlandse Zaken. Onder zijn bewind kwamen vele wetten tot stand, zoals de wet op de persoonlijke dienstplicht, de woningwet, de ongevallenwet en de leerplichtwet. Een straat in het dorp is naar hem vernoemd.
Een man die zich heeft ingezet voor de vooruitgang van de streek, was burgemeester H. Broekema, van 1895 tot 1925 burgemeester van de gemeente Slochteren. In 1914 was hij voorzitter van het comité ter bevordering van de aanleg van de Woldjerspoor. In het kerkgebouw van Schildwolde bevindt zich, behalve een gesneden preekstoel, een drietal herenbanken, waarop de wapens van Venhuizen, Wijchgel en De Sandra Veldtman prijken. Dit bedehuis werd ingewijd op 12 oktober 1686, welk jaartal men ook aantreft op een sluitboven boven de ingang.

Schildwolde heeft nu verschillende verenigingen, waar onder manege de Woldstreek, jeugdsoos ’t Kon Amper, Voetbalvereniging SGV en de Vereniging Dorpsbelangen Schildwolde.

Publicatiedatum: 1 januari 2018
Auteur: Rachel Hiemstra