Scharmer

De naam Scharmer (Gronings: Schaarmer) herinnert aan de waterrijkdom van onze laag gelegen streken. De oude vorm Skiramere wil zo veel zeggen als schier meer, helder water. De naam van Scharmer wordt voor het eerst aangetroffen in 1231, bij gelegenheid dat de abdij van Wittewierum het patronaatsrecht verkreeg over de kerk. In 1267 en 1271 komen we te Scharmer de naam “Snelgerus de Skiramere” tegen en in 1295 de namen “Aylwardus” en “Eyso Snelgra”. Het moeten aanzienlijke lieden zijn geweest, want zij komen o.a. voor als rechters en als aanvoerders in de oorlogen van die tijd.

Het eerste teken van menselijke bewoning is een stenen hamer, daterend van ver voor onze jaartelling. De nieuwe kerk van Scharmer werd in 1296 gevestigd op zand. De oude kerk stond op veengrond in het moeras. Rond 1824 werd de kerk afgebroken en sindsdien is Scharmer geen kerkdorp meer. Men werd geacht naar de Hoge Kerk te gaan in het ‘tweelingdorp’ Harkstede. Voordat de kerk werd afgebroken, liet mr. Theunis Haakma Tresling, notaris te Scharmer, enkele afbeeldingen van de kerk vervaardigen door de Groninger schilder Jan Ensing. Deze zijn in het bezit van het Groninger Museum. Volgens de kronieken was het godshuis toegewijd aan de heilige Helena, de moeder van de eerste christen-keizer van Rome, Constantijn de Grote. Het klooster der Kruisbroeders dat bij de kerk stond, werd ‘Het Huis des Lichts’ genoemd. Het is rond 1595 afgebroken.

Nabij het dorp heeft ook nog een borg gestaan. In de 15e eeuw woonde op dit ‘Huis te Scharmer’ het geslacht Rengers. In de 16e en 17e eeuw werd de borg bewoond door de familie Clant. In Scharmer bouwde men destijds aardige buitenverblijven, zoals ‘Rozenburg’, ‘Tilburg’, ‘Werk en Rust’ en ‘Overveen’, maar deze zijn in de loop der jaren verdwenen. ‘Werk en Rust’ werd in 1828 pastorie van de hervormde gemeente Scharmer-Harkstede. Sinds 1960 staat in Harkstede een nieuwe pastorie. Van de veenborg ‘Overveen’ is bekend, dat deze in 1807 werd bewoond door notaris Theunis Haakma Tresling. Deze borg is in 1888 afgebroken. Dokter Fockens liet hier in latere jaren de villa ‘Overveen’ bouwen. Volgens een bepaling in een oude akte zal de naam Overveen gehandhaafd blijven, zolang deze villa wordt bewoond.

In de nabijheid van het dorp Scharmer stroomt, in noordoostelijke richting, de Scharmer Ae, in vroeger tijden vaak bevaren door tjalkschepen, die turf vervoerden naar Hamburg en andere plaatsen. Alleen vanaf de voormalige aardappelmeelfabriek ‘De Woudbloem’ is de Scharmer Ae nog te bevaren.

Publicatiedatum: 1 januari 2018
Auteur: Rachel Hiemstra