Muntendam

Muntendam is een dorp gelegen in de voormalige gemeente Menterwolde.
Al in 1391 komt Muntendam als 'Toponiem' voor, met als betekenis ‘dam in de Munte’. De Munter Ee is hiervan het restant. De Muntendammers hebben allerlei schimpnamen, bekend zijn: Vlaaiseters, Kouvreters, Kouflorten, Haaidebounders, Bezzembinders, Haaideplokkers, Ruskensnieders en Aanbrande Hozen. Van oorsprong is Muntendam een buurschap van het kerspel Zuidbroek. Pas in 1820 wordt het dorp zelfstandig.

Uit het isolement

Eeuwenlang ligt Muntendam geïsoleerd tussen de Dollard en de veenmoerassen. Oorspronkelijk is het een veenontginningsdorp. Het ontstaat in de omgeving van een dam in het riviertje de Munter Ee. Nadat de Dollard in de 15e eeuw inbreekt, raakt de bewoning geconcentreerd rond een natuurlijke zandhoogte. De aanleg van het Muntendammerdiep in 1637 verbreekt het isolement van Muntendam.

Het ontstaan van bedrijvigheid

De bevolking van Muntendam bestaat van oorsprong vooral uit scheepsjagers en venters. Veel mensen verdienen de kost met straathandel. Zo verkoopt men bijvoorbeeld sinaasappels en heidebezems. Hieruit komen na 1900 enkele handelsondernemingen voort.

Het Loeg in Muntendam aan het begin van de 20ste eeuw.

In 1840 wordt de eerste Groninger aardappelmeelfabriek in Muntendam gevestigd. Bovendien wordt de hervormde kerk gebouwd. Ook heeft Muntendam twee steenfabrieken. Maar verder is er weinig industrie in Muntendam te vinden.

Na de Tweede Wereldoorlog verandert het karakter van Muntendam sterk. Nieuwbouw vervangt de arbeiderswijken, vooral aan de westkant van het dorp.

Landelijke bekendheid kreeg het dorp door de caravanfabriek van de gebroeders Otten, deze heeft van 1956 tot 1994 bestaan.

Eén van de Otten-caravans

Het roodste dorp van Nederland

Door de sociale misstanden en wijdverbreide armoede worden de inwoners van Muntendam in de omliggende dorpen niet altijd respectvol behandeld. Muntendam stond bekend als ‘het roodste dorp van Nederland’, vanwege het grote aantal stemmen voor de CPN (vroeger) en later PvdA en andere linkse partijen.

De Heemtuin en Natuurpark Tussen de Venen

Aan de westkant van het dorp vindt men sinds 1982 de Heemtuin. Een kunstmatig landschap met wilde bloemen en planten dat is aangelegd door een oude schapenweide om te toveren in een gevarieerd natuurbos. Tien jaar later is een natuurontwikkelingsgebied ontstaan door vijvers te graven en reliëf aan te brengen in een voormalig landbouwgebied. In het midden van de jaren negentig wordt het bezoekerscentrum gebouwd met daar omheen een cultuurtuin met kruidentuin, beestjestuin en een natuurspeelplaats voor kinderen. In 2005 wordt Natuurpark ‘Tussen de Venen’ aangelegd.

Laatste update: 8 november 2023
Auteur: Rachel Hiemstra